

کاروانسرای سرایان
) کاروانسرای سرایان ( در داخل شهر سرایان و در محدوده بافت تاریخی شهر واقع شده که به همراه چند بنای دیگر، از جمله آب انبار، مسجد، حمام و بازار مجموعه ای شهری رو تشکیل می داده است. این کاروانسرا به شیوه دو ایوانی ساخته شده . یه سردر ورودی دارد، که واقع در ضلع جنوبیه و دارای طاق جناغی و تزئینات کاربندی در زیر طاقه. پس از ورودی فضایی شبیه هشتی قرار دارد که در مقابل به طور مستقیم به صحن بنا و در دوطرف به اطاقهای فرعی منتهی می شوند. صحن بنا که در مرکز آن واقع شده در اطراف خود دارای حجره های متعددی برای سکونت و استراحت کاروانیان است. در مقابل ایوان ضلع ورودی، یعنی در ضلع شمال صحن ، ایوان دیگری وجود دارد با طاق جناغی و تزئینات کاربندی زیر سقف ایوان، در گوشه صحن در هر چهارطرف راهروهایی تعبیه شده، که به قسمتهای مختلفی که در پشت ایوان یا حجره ها واقع شده اند ، راه دارند . این فضاها بیشتر شامل انبار و فضاهای خدماته و در گوشه شمال غربی راهرویی وجود دارد که به اصطبل بنا منتهی می شود. قسمت مرکز صحن نسبت به سطح جلو حجره ها و ایوانها گودتر است که این به دلیل سهولت در بارگیری یا پایین گذاشتن بار اسب ها و شترهاست . مصالح استفاده شده در ساخت بنا بیشتر آجراست. این کاروانسرا به « رباط شاه عباسی » هم معروفه و به دوره صفوی تعلق دارد.
سرایان در اردیبهشت سال ۱۳۸۴ از شهرستان فردوس جدا شده و به صورت شهرستان مستقل درآمد.اين شهرستان دارای سه مرکز شهری(سرایان،سه قلعه وآیسک)،۴ دهستان(آیسک،سه قلعه،دوکوهه ومصعبی)،دوبخش(سه قلعه وآیسک)،۷۱ روستای دارای سکنه و۴۴۶ پارچه آبادی است که دارای ۲۱ دهیاری فعال می باشد. بررسی های باستان شناسی منطقه وجود تپه ها و محوطه های مربوط به دوره سلجوقی را در این شهرستان تأیید می کند و با عنایت به وجود قلاع تاریخی از جمله قلعه قلاع سرایان میتوان گفت که در دوره سلجوقی یعنی قرون پنجم وششم هجری از رونق و آبادانی برخوردار بوده است.